Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong ba thập niên trở lại đây, nạn ô nhiễm tiếng ồn ngày càng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống của con người, nhất là tại các nước đang phát triển. Ngoài tiếng ồn công nghiệp trong các nhà máy, tiếng ồn phát ra từ xe cộ và từ các hoạt động giải trí trong đời sống, nhất là âm nhạc cường độ lớn cũng làm tổn hại sức khỏe của chúng ta, thường gặp nhất là chứng ù tai, mất tập trung, stress…
Ô nhiễm tiếng ồn là gì?
Ô nhiễm tiếng ồn chắc hẳn không còn xa lạ với nhiều người, đặc biệt là người dân sống ở thành thị. Vậy ô nhiễm tiếng ồn là gì? Đây là hiện tượng tăng cường âm thanh không mong muốn hoặc gây phiền nhiễu đến môi trường sống và sức khỏe con người. Hiện tượng này xảy ra khi âm thanh vượt quá mức chấp nhận được hoặc gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày.
Tiếng ồn có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm giao thông (xe cộ, máy bay, tàu hỏa), công nghiệp (máy móc, nhà máy), công trình xây dựng, hoạt động giải trí (nhạc sống, quảng cáo, sự kiện thể thao) và các hoạt động hàng ngày khác.
Tác hại của ô nhiễm tiếng ồn khá nghiêm trọng. Hiện tượng này ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe con người, gây ra mệt mỏi, căng thẳng, rối loạn giấc ngủ, khó tập trung, thậm chí là gây ra các vấn đề về thính lực. Bên cạnh đó, ô nhiễm tiếng ồn cũng có thể gây ảnh hưởng đến tình trạng tâm lý, gây lo lắng, khó chịu và chất lượng cuộc sống nói chung.
Để giảm ô nhiễm tiếng ồn, các biện pháp có thể bao gồm việc thiết kế âm thanh tốt hơn cho các cơ sở công nghiệp và giao thông, sử dụng công nghệ giảm tiếng ồn, áp dụng quy định và quy chuẩn về tiếng ồn, cung cấp không gian yên tĩnh và cây xanh trong đô thị, và tăng cường giáo dục và nhận thức về tác động của tiếng ồn đến sức khỏe và môi trường.
Việc giảm ô nhiễm tiếng ồn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe con người và tạo ra môi trường sống tốt hơn.
Nguyên nhân gây ô nhiễm tiếng ồn
Hiện nay có rất nhiều nguyên nhân ô nhiễm tiếng ồn. Một số nguyên nhân điển hình có thể kể đến bao gồm:
Giao thông: Xe cộ, máy bay, tàu hỏa và các phương tiện giao thông khác tạo ra tiếng ồn lớn khi di chuyển trên đường. Đặc biệt, trong các thành phố đông đúc và các tuyến đường chính, lưu lượng giao thông cao góp phần tăng cường ô nhiễm tiếng ồn.
Công nghiệp: Hoạt động công nghiệp như máy móc, nhà máy sản xuất, nhà máy điện, xưởng sản xuất và thiết bị công nghiệp khác tạo ra âm thanh từ các quy trình và thiết bị hoạt động.
Công trình xây dựng: Các công trình xây dựng, đặc biệt là khi sử dụng máy móc và công cụ nặng, tạo ra tiếng ồn lớn trong quá trình thi công.
Hoạt động giải trí: Âm nhạc phát ra từ các quán bar, nhà hát, sân vận động,công viên giải trí và các sự kiện thể thao có thể tạo ra tiếng ồn đáng kể.
Đô thị và dân cư: Sự tăng đô thị hóa và sự phát triển nhanh chóng của các khu vực đô thị dẫn đến tăng cường ô nhiễm tiếng ồn do sự hiện diện của nhiều nguồn âm thanh từ sinh hoạt hàng ngày của dân cư.
Thiết bị gia đình: Các thiết bị gia đình như máy lạnh, quạt, máy giặt, tivi và âm thanh gia đình tạo ra tiếng ồn khi hoạt động.
Sự ồn ào từ nguồn tự nhiên: Một số nguồn tự nhiên như gió, mưa, sóng biển và các hiện tượng thiên nhiên khác có thể tạo ra tiếng ồn trong môi trường.
Tác động của Tiếng ồn đối với Sức khỏe
Tiếng ồn không chỉ làm phiền người nghe mà còn gây ra nhiều tác động tiêu cực cho sức khỏe con người. Với cường độ và tần số âm thanh vượt quá ngưỡng cho phép, ô nhiễm tiếng ồn đã làm gia tăng các bệnh lý như huyết áp cao, tim mạch, và rối loạn giấc ngủ.
Một số nghiên cứu mới đây cũng đã chỉ ra rằng, tiếng ồn có thể gây ra những tác động tiêu cực vào ban đêm, khi cơ thể sản xuất cortisol một cách quá mức, góp phần vào nguy cơ của các bệnh như nhồi máu cơ tim.
Có thể thấy, nếu người dân đô thị ai cũng gây ra tiếng ồn theo sở thích cá nhân của mình thì tiếng ồn sẽ cộng hưởng với nhau tạo ra một không gian phá hủy thính giác, trở thành một “cơn ác mộng đô thị” tương tự như các vấn đề chất thải và tệ nạn…
Bên cạnh đó, tùy vào tính cảm thụ của từng cá nhân với tiếng ồn mà tiếng ồn ảnh hưởng tới sức khỏe mỗi người khác nhau. Bao gồm:
Tính mẫn cảm: là tính dễ mắc bệnh của cơ quan thính giác của từng người đối với tiếng ồn, những người có cơ quan thính giác dễ nhạy cảm với tiếng ồn thì dễ mắc bệnh hơn.
Tuổi đời: những người nhiều tuổi dễ mắc bệnh hơn người trẻ tuổi.
Giới tính: có nhiều nghiên cứu tính cảm thụ với tiếng ồn giữa nam và nữ thấy những chấn thương do tiếng ồn gặp ở nam nhiều hơn.
Tình trạng cơ quan nghe: người có tổn thương bệnh lý sẵn ở tai dễ gây điếc nghề nghiệp hơn người khỏe mạnh.
Biện pháp Bảo vệ Sức khỏe
Để giảm thiểu tác động của tiếng ồn đối với sức khỏe cộng đồng, việc áp dụng những biện pháp sau là cần thiết:
Cố gắng tránh xa những nơi có tiếng ồn lớn: Công trường, các buổi biểu diễn nhạc sôi động, vũ trường.
Giảm âm lượng khi sử dụng thiết bị điện tử: Khi xem TV hoặc nghe nhạc, hãy điều chỉnh âm lượng đúng mức, đặc biệt là khi đeo tai nghe.
Tăng cường cây xanh: Cây xanh không chỉ chắn tiếng ồn mà còn sản xuất các ion âm, giúp thanh lọc không khí.
Khuyến khích cộng đồng tham gia vào các hoạt động giảm thiểu tiếng ồn: Đi bộ hoặc sử dụng xe đạp thay vì lái xe cá nhân,...